İçeriğe atla

Arjantin-Brezilya ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Arjantin-Brezilya ilişkileri

Arjantin-Brezilya ilişkileri, hem yakın hem de tarihseldir. Ekonomiyi, ticareti, kültürü, eğitimi ve turizmi kapsar.[1] Savaş ve rekabetten dostluk ve ittifaka kadar bu karmaşık ilişki iki yüzyılı aşkın bir süredir devam ediyor. Ülkeler ayrıca, her ikisi de başkanlık sistemine sahip federal cumhuriyetler olan bir hükûmet sistemini paylaşır.

Rio de Janeiro, Arjantin'in bağımsızlığını tanıyan ilk başkentken Buenos Aires, Brezilya'nın bağımsızlığını tanıyan ilk başkentti.[2] On dokuzuncu yüzyılın başlarında İber kraliyetlerinden bağımsızlığını kazandıktan sonra, Arjantin ve Brezilya bir dizi çözülmemiş toprak anlaşmazlığını sömürge güçlerinden miras aldı. İlişkilerdeki en ciddi ihlal, Brezilya'nın Banda Oriental'ın işgali ve ilhakı tarafından yönetilen Cisplatine Savaşı'ydı (1825-1828). Sayısız sessiz düşmanlık dönemine rağmen, Arjantin-Brezilya ilişkisi on dokuzuncu ve yirminci yüzyılların çoğunda açık düşmanlıkla tanımlanmıyordu. Birçok düzeyde rekabet vardı ve ilgili savunma politikaları karşılıklı şüpheyi yansıtıyordu ancak 1980'lerde Brezilya'nın ekonomik yükselişi Arjantin'in ikincil bir bölgesel güç olarak uzlaşmasına ve işbirliğinin artmasına yol açtı.[3]

1991'de Brezilya-Arjantin Nükleer Malzemelerin Muhasebe ve Kontrol Ajansının kurulmasıyla, iki ülke nükleer rekabetlerini karşılıklı güven yoluyla işbirliğine dönüştürdü.[4] Arjantin ve Brezilya arasındaki yüksek ticaret ve göç hacmi, özellikle 1991'de Mercosur'un uygulanmasından sonra daha yakın bağlar yarattı.[5] Bugün, Arjantin ve Brezilya arasındaki stratejik ilişki "tarihin en yüksek noktasında" olarak kabul ediliyor.[6] Arjantin dış politikası, "Brezilya ile stratejik ittifakın tüm yönleriyle derinleştirilmesine" özel önem verdi.[7] Aynı şekilde Arjantin, Brezilya dış politikası için "mutlak bir öncelik" olmuştur.[8]

Genel bakış

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arjantin ve Brezilya, Güney Amerika'nın komşu ülkeleri ve Güney Amerika'nın en önemli iki ekonomisidir. İki ülke, Güney Amerika'nın toplam yüzölçümünün %63'ünü, nüfusunun %60'ını ve GSYİH'nın %61'ini temsil ediyor.[9]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağımsızlık ve konsolidasyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arjantin ve Brezilya, Portekizli ve İspanyol fetihçilerin kendi kraliyetleri için yeni topraklar fethetme hırsıyla çarpıştıkları bir bölge olan Río de la Plata havzasını paylaşıyor. On dokuzuncu yüzyılın başlarında İberya kraliyetlerinden bağımsızlığını kazandıktan sonra, Arjantin Cumhuriyeti ve Brezilya İmparatorluğu, sömürge güçlerinden, Rio de la Plata havzasının diğer iki ülkesi olan Paraguay ve Uruguay'ı içeren bir dizi çözülmemiş toprak anlaşmazlığını miras aldı.

Cisplatine Savaşı sırasında Juncal mücâdelesi.

Her iki ülke arasındaki ilk silahlı çatışma olan Cisplatine Savaşı bu dönemde başladı. 1825'ten 1828'e kadar Río de la Plata Birleşik İlleri güçleri, Uruguay'a her iki ülkeden de bağımsızlık veren Montevideo Antlaşması'nın imzalanmasına kadar Brezilya İmparatorluğu'nunkilere üstünlük sağladı. Savaşın her iki taraf için de yüksek maliyeti ve Birleşik İller ile Birleşik Krallık arasındaki ticarete yüklediği yükler göz önüne alındığında, ikincisi iki savaşan tarafa Rio de Janeiro'da barış müzakerelerine girmeleri için baskı yaptı. Britanya ve Fransız arabuluculuğu altında, River Plate Birleşik İlleri ve Brezilya İmparatorluğu, Uruguay Doğu Cumhuriyeti adı altında Cisplatine İlleri'nin bağımsızlığını kabul eden 1828 Montevideo Antlaşması'nı imzaladı. Platin Savaşı sırasında Brezilya, Uruguay ve Arjantinli isyancılardan oluşan bir koalisyon Rosas'ı yenmeyi başardığında (buna Manuel Oribe liderliğindeki Uruguaylı isyancıların da yardım etmesiyle) iki ülkenin birlikleri bir kez daha karşı karşıya geleceklerdi. Neredeyse 1870'lerde, Brezilya, Paraguay Savaşı'nın (Üçlü İttifak Savaşı olarak da bilinir) sona ermesinden sonra, her iki ülkenin de Paraguay'a karşı müttefik olduğu, Arjantin'in tüm Chaco bölgesini kendisine alma arzusunu kabul etmeyi reddettiğinde bir başka savaş yaşandı.

Brezilya, yirminci yüzyılın başlarına kadar Arjantin ile kesin ulusal sınırları konusundaki anlaşmazlıkları çözmedi. 1851'de Uruguay, 1851 ve 1874'te Peru, 1853'te Kolombiya, 1859'da Venezuela, 1867'de Bolivya ve 1872'de Paraguay[10] ile oturmuştu ama Arjantin, Guyana, Fransız Guyana ve Surinam ile değil. Bununla birlikte, imparatorluğun siyasi elitinin çalışmaları sonucunda elde ettiği, on dokuzuncu yüzyılın ortalarında geniş topraklarının çoğunu tek bir otorite altında konsolide etmişti. Buna karşılık, Arjantin Cumhuriyeti'nin on dokuzuncu yüzyıl deneyimi, Buenos Aires şehrinin (Unitarians) güçlü merkeziyetçi eğilimlerine karşı mücadele eden - federalist bir cumhuriyeti savunanlar - arasındaki çatışmalarla işaretlendi. Arjantin'in tek bir otorite altında birleşmesi ve bölgesel konsolidasyonu 1880'lerde tamamlandı.

Konsolide devletler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu 1890 alegorik çizim, Arjantin Cumhuriyeti ile yeni kurulan Brezilya Cumhuriyeti arasındaki dostluğu tasvir ediyor.

Çözülmemiş toprak anlaşmazlıkları ve sayısız sessiz düşmanlık döneminin mirasına rağmen, Arjantin-Brezilya ilişkisi on dokuzuncu ve yirminci yüzyılların çoğunda açık düşmanlıkla tanımlanmıyordu. Pek çok düzeyde rekabet vardı ve ilgili savunma politikaları karşılıklı şüpheyi yansıtıyordu, ancak ikili ilişkileri düşmanca değildi. 1850'lerin ortalarından sonra, hiçbir ülke bölgesel anlaşmazlıkları çözmek için zorlamaya veya güç kullanımına başvurmadı ve Plata bölgesinde meydana gelen tek genel savaşta - Paraguay Savaşı (1864-1870) - Arjantin ve Brezilya, Paraguay'a karşı müttefikti.

Bununla birlikte, 19. yüzyılın sonlarında, Arjantin'den Brezilya'nın olası emperyalist hırsına ilişkin endişeleri ve Brezilya'nın Arjantin'in rakibi Şili ile yakın ticari bağı devam etti. Pasifik Savaşı sırasında Brezilya'nın Şili'yi desteklemeye yönelik olası müdahalesinden duyulan korku, Arjantin'in Brezilya ile statükoyu korumasına yol açmıştı.

Yirminci yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]
Arjantin Başkanı General Julio Argentino Roca'nın ziyareti, Brezilya, Mart 1907

Brezilya'da, 1930 liberal devrimi, oligarşik kahve plantasyon sahiplerini devirdi, sanayileşmeyi ve modernleşmeyi destekleyen kentsel bir orta sınıfı ve ticari çıkarları iktidara getirdi. Yeni endüstrinin agresif teşviki 1933'e kadar ekonomiyi tersine çevirdi. 1920'lerde ve 1930'larda Brezilya'nın liderleri, Arjantin'in üstü kapalı dış politika hedefinin Portekizce konuşan Brezilya'yı İspanyolca konuşan komşularından izole etmek ve böylece Güney Amerika'daki Arjantin ekonomik ve siyasi etkisinin genişlemesini kolaylaştırmak olduğuna karar verdiler. Daha da kötüsü, daha güçlü bir Arjantin Ordusunun daha zayıf olan Brezilya Ordusuna sürpriz bir saldırı düzenleyeceği korkusuydu. Bu tehdide karşı koymak için Başkan Getúlio Vargas, ABD ile daha yakın bağlar kurdu. Bu arada Arjantin ters yönde ilerledi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Brezilya, ABD'nin sadık bir müttefikiydi ve ordusunu Avrupa'ya gönderdi. Amerika Birleşik Devletleri, Amerikan askerlerini ve malzemelerini Atlantik boyunca ve denizaltı karşıtı operasyonlar için deniz üsleri boyunca taşımak için kullanılan hava üslerinde ücretsiz kira karşılığında 100 milyon doların üzerinde Ödünç Verme-Kiralama hibesi sağladı. Tam tersine, Arjantin resmi olarak tarafsızdı ve bazen Almanya'yı tercih ediyordu.[11][12]

İki komşu arasındaki iletişim ve fiziksel bütünleşme sınırlıydı. Daha yakın ekonomik, politik ve kültürel ilişkiler geliştirmenin faydaları, 20. yüzyılın sonlarına kadar dikkate alınmadı.

1945'ten bu yana, en acımasız ikili anlaşmazlık, Alto Paraná havzası boyunca su kaynaklarının kontrolüyle ilgiliydi. 1966'da Brezilya ve Paraguay, Arjantin-Brezilya-Paraguay sınırındaki Paraná Nehri üzerinde Brezilya-Paraguaylı bir hidroelektrik santrali olan Itaipú barajı inşa etme niyetlerini açıklayarak Iguaçu Yasasını imzaladılar. Itaipú Antlaşması 1973'te Brasília'da imzalandı. Ancak Buenos Aires, Brezilya'nın projesinin bölgedeki su kaynaklarının geliştirilmesine yönelik kendi planlarını engellemesinden korkuyordu. Neredeyse on yıl boyunca, tartışma ikili ilişkileri bozdu ve daha yakın ekonomik ve siyasi bağlar kurma çabalarını engelledi.

Su kaynakları konusundaki anlaşmazlık nihayet yoğun diplomatik müzakerelerle çözüldü. Ekim 1979'da, Itaipú-Corpus Çok Taraflı Teknik İşbirliği Antlaşması imzalandı ve anlaşmazlığı üç komşuyu da tatmin edecek şekilde sona erdirdi ve ilişkilerde dramatik bir iyileşmenin önünü açtı. Brezilya Devlet Başkanı João Figueiredo, Itaipu-Corpus Antlaşması'nın sonuçlanmasının ardından kırk yıldan fazla bir süredir bunu yapan ilk Brezilyalı lider olarak Arjantin'i ziyaret etti.

21 yıldır Brezilya'yı yöneten askeri yöneticilerin son başkanı Figueiredo, Mayıs 1980'de Buenos Aires'i ziyaret etti ve diğer anlaşmaların yanı sıra nükleer konularda işbirliği yapmak için bir dizi anlaşma imzaladı. Arjantin ve Brezilya, nükleer silahların yayılmasını önleme rejimine karşı ortak muhalefetlerini yansıtarak, nükleer yakıt döngüsünün tüm yönleriyle ilgili teknik bilgi, malzeme ve ürün alışverişinde bulunma konusunda anlaştılar.

Su kaynakları anlaşmazlığının çözülmesinin ve Brezilya başkanının Arjantin'le ikili ilişkileri daha da geliştiren başarılı ziyaretinin ardından beklenmedik ve travmatik bir olay gerçekleşti: 1982 Falkland Savaşı.

Falkland Savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Picton, Nueva ve Lennox adalarını işgal etmek için Soberania Operasyonu'nu durdurduktan üç yıl sonra Arjantin, 1982 yılının Nisan ayında Falkland Adaları'nı (İspanyolca: Islas Malvinas) işgal ederek Birleşik Krallık ile kısa ama önemli bir savaş başlattı. Brezilya, Arjantin'deki Falkland Adaları iddiasını destekledi:

Brezilya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ekselansları, Falkland Adaları ile ilgili meseleyi inceledikten sonra, hükümetinin Arjantin Cumhuriyeti'ne desteğini ifade ederek, devam eden müzakerelerin kısa bir süre içinde tatmin edici sonuçlar vereceğine olan inancını yineledi.
–Brezilya Dış İlişkiler Bakanlığı[13]
Brezilya uçak gemisi A12, São Paulo'da. 2003'te Arjantin Donanmasından Grumman S-2 Tracker'ın mürettebatı

3 Haziran 1982'de, bir İngiliz Vulcan, Falkland Adaları'ndaki Arjantin mevkilerini bombaladıktan sonra uçuş sırasında yakıt ikmali sondası Ascension Adası'na doğru patladığında Brezilya'ya acil inişe geçti. Mürettebat bir "Mayday" sinyali gönderdi, gizli belgeleri attı ve füze silahlarını atmaya çalıştı, ancak tüm barlar arızalandı ve direklerde kaldı. Vulcan, Brezilya F-5 Tiger II jetleri tarafından yakalandı ve mürettebat ve uçağın tutuklandığı Rio de Janeiro'daki Galeão Hava Kuvvetleri Üssü'ne kadar eşlik edildi.[14][15][16] Birleşik Krallık ile diplomatik görüşmelerin ardından uçak ve mürettebat 11 Haziran'da serbest bırakıldı. Ancak uçakta kalan Sidewinder ve AGM-45 Shrike füzeleri Brezilyalı yetkililer tarafından ele geçirildi. Haziran 1982'de çatışmalar sona erdikten sonra Buenos Aires, İngiltere ile tam diplomatik ilişkiler 1990'da yeniden kurulana kadar Londra'daki çıkarlarını temsil etmesi için Brezilya'yı seçti. Bu nedenle, rekabete ve tarihsel şüphelere rağmen, Brezilya'nın Arjantin'in yakın tarihinin en travmatik dönemindeki eylemleri ve politikaları -sakıncalı askeri yönetim, Şili ile yakın çatışma ve Falkland Savaşı- iki ülke arasında güven inşa etmek için temeldi.

Arjantin (Puerto Iguazú) ve Brezilya (Foz do Iguaçú) arasındaki uluslararası sınır

Arjantin'in İngiltere'ye karşı savaşındaki yenilgisi, iç askeri yönetiminin sona ermesini hızlandırdı. Ekim 1983'te genel seçimler yapıldı ve Arjantin'in yakın geçmişinin tekrarlanmamasını sağlamak için Başkan Raul Alfonsin göreve seçildi. Başkan Alfonsín'in başlıca başarılarından bazıları altı yıllık görev süresi boyunca Şili ile devam eden toprak çatışmasını çözmeye başlaması ve Brezilya ile ilişkileri önemli ölçüde iyileştirmesidir.

Arjantin'in Brezilya ile daha yakın bir ilişki kurma niyeti, Brezilya'nın da aynısını yapma niyetiyle eşleşti. Brezilya, hala askeri yönetim altındayken Güney Amerikalı komşularıyla ilişkilerini iyileştirme politikası başlattı ve Arjantin bu çabanın kilit ülkesi olarak kabul edildi. Girişim, José Sarney'nin 1964'ten beri Brezilya'nın ilk sivil başkan olduğu 1985'ten sonra hızlandı. Başkan Sarney iktidara geldikten kısa bir süre sonra Başkan Alfonsín ile bir araya geldi ve ardından bir dizi diplomatik girişim ve başkanlık ziyareti gerçekleşti. Bu değişimlerin amacı Arjantin ile Brezilya arasındaki kültürel, politik ve ekonomik yakınlaşma sürecini derinleştirmekti.

Demokratikleşme (1985)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Demokratikleşmeden sonra iki ülke arasında güçlü bir entegrasyon ve ortaklık başladı. 1985'te bölgesel bir ticaret anlaşması olan Mercosur'un temelini attılar.

Bilim alanında iki bölgesel dev, 1950'lerden beri her iki hükûmetin paralel nükleer ve uzay programları başlattığından beri rakiplerdi. O dönem her iki ülkenin nükleer enerji malzemelerini yalnızca barışçıl amaçlarla kullanma taahhütlerini doğrulamak için Brezilya-Arjantin Nükleer Muhasebe ve Kontrol Ajansı'nın (ABACC)kurulması gibi birkaç anlaşma imzalandı.

Ayrıca askeri tarafta daha büyük bir yakınlaşma oldu. Dostluk politikasına uygun olarak, her iki ordu da önceden ortak sınırlarında bulunan ana birimleri dağıttı veya yer değiştirdi (örneğin, Arjantin'deki 7. Orman ve 3. Motorlu Piyade Tugayları). Brezilya askerleri, Kıbrıs'taki UNFICYP'de Arjantinli barışı koruma birliğine yerleştirildi ve Haiti'deki MINUSTAH'ta da birlikte çalıştılar. Başka bir örnek olarak da Arjantin Donanması uçağı rutin olarak Brezilya Donanma gemisi NAe São Paulo'dan hareket etti.

Pembe gelgit (2005-2015)

[değiştir | kaynağı değiştir]
Brezilya'nın eski başkanı Dilma Rouseff ve Arjantin'in eski başkanı Cristina Kirchner, 2015

Néstor Kirchner yönetimi Brezilya'yı dış politika önceliği olarak yerleştirdi ve Brezilya ile ilişkiler stratejik olarak değerlendirildi.[17] Lula da Silva, Arjantin'i dış politikasının ana önceliği olarak yerleştirdiğinden, bu Brezilya'da karşılıklandırıldı.[18] Lula da Silva'nın seçilen başkan olarak ilk dış ziyareti Aralık 2002'de Arjantin'e yapıldı.[18] Brezilya perspektifinden, ancak bu stratejik ittifakla Güney Amerika'yı Lula da Silva'nın dış politikasının hedeflerinden biri olan bir dünya güç bloğuna dönüştürmek mümkün olabilirdi.[19]

Arjantin ve Brezilya, Cancún'daki Dünya Ticaret Örgütü toplantısındaki tarım müzakerelerine ortak katılımlarından da görülebileceği gibi, 2003 yılından bu yana, Amerika Kıtası Serbest Ticaret Bölgesi'nin oluşturulmasıyla ilgili ortak pozisyonları ile çok taraflı forumdaki pozisyonlarını koordine ediyorlar ve uluslararası finansal sistemi yeniden düzenlemek için G-20'deler.[18] 2008'de Güney Amerika Ulusları Birliği'nin kurulması Brezilya ve Arjantin'in yeni dış politikalarında bir dönüm noktasıydı.[18] Karşılıklı güvenin bir başka işaretinde de, 2003'ten bu yana, her iki ülkeden diplomatlar daimi olmayan sandalyeye sahipken Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde tek bir koltuk kullanıyorlar.[20]

Ekonomik alanda Arjantin ve Brezilya, 2008 yılında ABD dolarını düşürerek tüm ikili ticari işlemlerde kendi para birimlerini kullanmaya başladı.[21]

6 Eylül 2008'de Arjantin Başkanı Cristina Kirchner, iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirmek için Brezilya'ya gitti. 7 Eylül 2008'de gerçekleşen Bağımsızlık Günü kutlamalarının onur konuğu oldu ve Brasília'daki askeri geçit törenine tanık oldu. Ertesi gün Başkan Lula ile enerji, savunma ve nükleer işbirliği gibi çeşitli ikili konularda görüşmeler yaptı.[22]

28 Ekim 2010'da başkan Lula da Silva, Néstor Kirchner'ın ölümü için taziyelerini vermek üzere Buenos Aires'e gitti.[23] Brezilya Hükûmeti üç günlük ulusal yas ilan etti.[24]

Brezilya ile ittifakımız yok edilemez.
–Arjantin Dışişleri Bakanı Héctor Timerman[25]

Başkan Dilma Rousseff, iki ülke arasındaki "özel ve stratejik" bağların bir göstergesi olarak, başkanlığının ilk yurt dışı gezisi olarak Arjantin'i seçti.[26] 31 Ocak 2011'de Buenos Aires'e yaptığı devlet ziyareti sırasında Rousseff, "Arjantin'i ilk yabancı varış yerim olarak seçmenin rastgele bir karar olmadığını" belirtti ve Arjantin'i ülkesinin "stratejik müttefiki" olarak övdü.[27] "Brezilya hükûmeti, bir kez daha Arjantin hükûmeti ile gerçek bir taahhüdün yanı sıra bölge için bir kalkınma stratejisini teşvik etmeyi amaçlayan ortak bir politika üstleniyor. Rousseff, Buenos Aires'e gelmeden önce yerel gazetelerle yaptığı görüşmelerde, benim için ana fikir, Arjantin ile her iki ülkenin ilgi alanlarının tüm alanlarında parlaması gereken stratejik bir ilişkidir "dedi.[28]

Son yıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Brezilya ile Arjantin arasındaki ilişkiler, Brezilya'nın sağcı başkanı Jair Bolsonaro ile Arjantin'in solcu başkanı Alberto Fernández arasındaki derin ideolojik farklılıklar nedeniyle soğumuştu. Esas olarak; Brezilya'nın Arjantin'le olan güçlü ilişkisini reddetmesiyle ve Fernández'in Bolsonaro'nun sağcı müttefiki Mauricio Macri'nin yerini aldığı Arjantin başkanlık değişimi sırasında soğukluk baş gösterdi. Macri'nin kötü seçim kampanyası, kemer sıkma politikaları ve etkisiz başkanlığı derin halk öfkesine yenik düştü. Başlangıçta Bolsonaro ne Fernández'in seçimine katılmayacağını ve de Brezilya temsilcisi göndermeyeceğini açıklaması, 23 yıldır ilk kez iki Güney Amerika gücü arasındaki çalkantılı ilişkiyi gösteriyordu. Maduro diktatörlüğü sırasında Venezuela'nın askıya alınması nedeniyle neredeyse varolmayan Mercosur örgütünün devamlılığını riske atarak, ana ticari müttefiklerinin varsayımında Brezilya'nın temsilcisi olmayacaktı. Günler sonra, Brezilya başkan yardımcısı Hamilton Mourão'yu temsilci olarak göndermeye karar verdi. Her başkan arasındaki hoşnutsuzluğun bir başka nedeni de oğulları arasındaki ilişkilerdir, Fernandez'in oğlu Arjantin'de ilerici bir tavırla drag oyuncusu ve cosplayer olarak bilinirken, Bolsonaro'nun oğulları muhafazakar ve LGBT haklarına karşı çıkıyordu.

COVID-19 salgını sırasında Bolsonaro, durumu ele aldığı ve ülkenin sağlık sistemini yönettiği için sık sık sorgulanır ve Arjantinli meslektaşı ile karşılaştırılır. Bolsonaro, Arjantin'in COVID 19'u ele alışına saldırdı ve Arjantin'i, Küba ve Venezuela gibi ülkelerle negatif olarak karşılaştırırken, İsveç'le kendi COVID-19 stratejisini belirleyerek "sosyalizme doğru giden" ülke olarak tanımladı. Bolsonaro'nun bu yorumları yaptığı sırada Brezilya'da milyonda 66, Arjantin'de milyonda 8 ve Küba'da milyonda 7; COVID-19 ölümü kaydedilmişti.[29]

Arjantin Dışişleri Bakanı Felipe Solá, Bolsonaro ile bir araya geldi ve ülkeleri arasındaki soğuk ilişkilere rağmen Arjantin'in pandemi sırasında işbirliği yapmaya ve Brezilya'ya sağlık hizmeti vermeye istekli olduğunu doğruladı. Her iki başkanında hiç konuşmamasından soğukluğun gözüktüğü 2 Temmuz 2020'deki Mercosur Zirvesinde Férnandez, liderlerin pozisyonuna saygı duyduğunu ancak Bolsonaro'ya seslenerek başka bir başkanın ideolojisine uymadığını ima etti.

Güncel konular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Askeri işbirliği

[değiştir | kaynağı değiştir]
"Gaucho" aracının zırhlı versiyonu
2022'de fırlatılması planlanan SABIA-Mar, bir Brezilya-Arjantin yer gözlem uydusudur.

Brezilya ve Arjantin, Gaucho zırhlı araç ve Embraer KC-390 askeri nakliye uçağı gibi askeri alanda birkaç ortak girişim projesi yürütüyor. Gaucho, keşif, hava saldırısı, komuta ve kontrol, nakliye ve tahliye görevleri yapabilen bir Hafif Saldırı Aracıdır.[30] Gaucho projesi 2004'te başladı ve 2006'da üretime girdi.[30] Şasi, motor yatakları, şanzıman, direksiyon ve süspansiyonun tasarımından ve yapımından Arjantin sorumludur.[30] Brezilya ise fren sistemi, motor, şanzıman ve transfer kutusunun yanı sıra soğutma sistemi, elektrik sistemi, yakıt, silah ve aksesuarları geliştirdi ve kurdu.[30]

Brezilya ve Arjantin, KC-390 çift motorlu askeri nakliye uçağını ortaklaşa geliştirmek için bir ortaklığa girdiler.[31] Arjantin, KC-390 parçalarını üretmeyi ve muhtemelen uçaklardan altısını satın almayı kabul etti.[31]

Arjantin Ordusu, Brezilya Ordusu tarafından Iveco'nun desteğiyle geliştirilen 8x8 zırhlı araç VBTP-MR Guaraní'nin olası bir versiyonuna ilgi gösterdi. Arjantin ordusu aynı zamanda Brezilya askeri Agrale Marruá aracının da operatörüdür.

Bilimsel işbirliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arjantin ve Brezilya, uzay bilimi alanında yakın işbirliği içindedir. Arjantin Ulusal Uzay Etkinlikleri Komisyonu ve Brezilya Uzay Ajansı 1990'lardan beri birlikte çalışıyorlar. 2007'de Brezilya ve Arjantin, iki ülkenin ilk ortak uzay görevinde uzaya başarıyla bir roket fırlattı. VS-30 roketi, Barreira do Inferno Fırlatma Merkezi'nden fırlatıldı ve her iki ülkeden deneyler gerçekleştirdi.[32]

Brezilya-Arjantin Nükleer Malzemelerin Muhasebe ve Kontrolü Ajansı 1991 yılında kuruldu. Başkan Lula'nın 22 Şubat 2008'de Buenos Aires'e yaptığı devlet ziyareti sırasında, iki ülke nükleer enerji amaçlı ortak uranyum zenginleştirmesi için iki uluslu bir komisyon kurdu.[23][33]

Falkland Adaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Arjantin ve Brezilya VS-30 sondaj roketinde işbirliği yaptı.

Brezilya hükûmeti, her iki ülkenin de Malvinas olarak adlandırdığı (Brezilya: Ilhas Malvinas/Arjantin: Islas Malvinas) Falkland Adaları[34] üzerindeki Arjantin iddiasının güçlü bir destekçisi olmuştur.[35]

Brezilya ve Arjantin hükûmetleri tarafından 3 Ağustos 2010 tarihinde yayınlanan ortak bir bildiride, "Brezilya Federal Cumhuriyeti Başkanı, Falkland Adaları, Güney Georgia ve Güney Sandviç Adaları ve çevredeki deniz alanlarına ilişkin egemenlik anlaşmazlığında Arjantin'in meşru haklarına ülkesinin desteğini yineledi". Brezilya hükûmeti ayrıca Birleşik Krallık'ın Arjantin kıta sahanlığında yürüttüğü açık deniz petrol arama çalışmalarının "yasadışı" ve "Birleşmiş Milletleri belirleyenle tutarsız" olduğunu vurguladı.

Brezilyalı yetkililer ayrıca Birleşmiş Milletler, Rio Grubu, Mercosur, Amerikan Devletleri Örgütü ve Unasur dahil çok taraflı forumlarda Arjantin iddiasına desteklerini dile getirdiler.[36] Brezilya, Birleşmiş Milletleri Falkland Adaları'nın egemenliği konusunda harekete geçmediği için eleştirdi[37] ve Birleşik Krallığı, tartışmanın yeniden başlamasını önlemek için Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi statüsünü kullanmakla suçladı.[37]

2010 Güney Amerika Zirvesi'nde kabul edilen ve Malvinas'ın (Falkland Adaları) yasadışı bayrağı altında çalışan İngiliz gemilerinin Güney Amerika limanlarına yanaşmasını yasaklayan bir karara uygun olarak,[38] Brezilya hükûmeti, İngiliz HMS Clyde gemisinin 11 Ocak 2011'de Rio de Janeiro'ya erişimini reddetti.[39] Brezilya Savunma Bakanı Nelson Jobim yaptığı açıklamada, Brezilya'nın "Arjantin’in Malvinas (Falkland Adaları) üzerindeki egemenliğini tanıdığını ve İngilizlerin iddiasını tanımadığını" ve bu nedenle "Falkland Adaları'nda askeri operasyonlarda İngiliz gemilerinden veya uçaklarından yapılan taleplere izin vermeyeceğini" kaydetti.[40]

Ticaret ve yatırım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ticaret

[değiştir | kaynağı değiştir]

Brezilya, Arjantin'in en büyük ihracat ve ithalat pazarını oluştururken,[41] Arjantin, Brezilya'nın dördüncü en büyük ihracat ve ithalat pazarına sahiptir. İki ülke arasındaki toplam ticaret 2016 yılında 22,5 milyar ABD doları olarak gerçekleşti.[42] Arjantin’in Brezilya’ya ihracatı 9,1 milyar ABD doları, Brezilya’nın Arjantin’e ihracatı ise 13,4 milyar ABD doları oldu. Son yıllarda, emtia fiyatlarının düşmesi ve Brezilya'nın ekonomik büyümesinin yavaşlaması nedeniyle iki ülke arasındaki ticaret azaldı.[43]

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Arjantin Arjantin'den Brezilya'ya ihracat $5.6 milyar $6.2 milyar $8 milyar $10.4 milyar $13.3 milyar $11.3 milyar $14.4 milyar
Brezilya Brezilya'nın Arjantin'e ihracatı $7.4 milyar $9.9 milyar $11.7 milyar $14.4 milyar $17.6 milyar $12.8 milyar $18.5 milyar
Toplam ticaret $13 milyar $16.1 milyar $19.7 milyar $24.8 milyar $30.9 milyar $24.1 milyar $32.9 milyar
Not: Tüm değerler ABD doları cinsindendir. Kaynak: MRE[41]/SECEX[44]

Yatırım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arjantin, Güney Amerika'daki Brezilya yatırımlarının ana hedef noktasıdır.[45] Arjantin'deki Brezilya yatırımları çoğunlukla petrol, çimento, madencilik, çelik, tekstil, kozmetik, banka, gıda ve içecek alanlarındadır.[45] Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu'na göre, Arjantin'deki doğrudan yatırımın yüzde kırkı Brezilya'dan geliyor.[45]

Devlet ziyaretleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Arjantin Başkanı Mauricio Macri ie Brezilya Başkanı Jair Bolsonaro Palácio do Planalto'da, Ocak 2019

2003 yılından bu yana her ülkede dönüşümlü olarak altı ayda bir Başkanlık toplantıları yapılmakta[46] ve bunların yanı sıra başka nedenlerle (UNASUR, Mercosur, G20 vb.).

Brezilya Başkanı'nın Arjantin'e son ziyaretleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski Başkan Michel Temer ve Başkan Mauricio Macri, 2016
  • Luiz Inácio Lula da Silva
    • 22-25 Mayıs 2003, Buenos Aires - Néstor Kirchner Arjantin Devlet Başkanı olarak göreve başlaması[47]
    • 15-18 Ekim 2003, Buenos Aires ve El Calafate - Resmi devlet ziyareti[47]
    • 7-8 Temmuz 2004, Puerto Iguazú - Mercosur zirvesi ve Başkan Néstor Kirchner ile özel görüşme[48]
    • 4-5 Kasım 2005, Mar del Plata - 4. Amerika Zirvesi[49]
    • 30 Kasım 2005, Puerto Iguazú - Néstor Kirchner ile başkanlık toplantısı[49]
    • 4 Mayıs 2006, Puerto Iguazú - Brezilya, Arjantin, Bolivya ve Venezuela devlet başkanları arasında dörtlü bir görüşme[50]
    • 20-21 Temmuz 2006, Córdoba - Mercosur zirvesi[50]
    • 26-27 Nisan 2007, Buenos Aires - Resmi devlet ziyareti[51]
    • 9-10 Aralık 2007, Buenos Aires - Cristina Kirchner'in Arjantin Başkanı olarak göreve başlaması[51]
    • 21-23 Şubat 2008, Buenos Aires - Resmi devlet ziyareti[52]
    • 30 Haziran-1 Temmuz 2008, San Miguel de Tucumán - Mercosur ve Unasur zirveleri ve Cristina Kirchner ile özel görüşme[52]
    • 3-4 Ağustos 2008, Buenos Aires - Resmi devlet ziyareti[52]
    • 22-23 Nisan 2009, Buenos Aires - Resmi devlet ziyareti[53]
    • 27-28 Ağustos 2009, Bariloche - Unasur zirvesi ve Cristina Kirchner ile özel görüşme[53]
    • 3-4 Mayıs 2010, Buenos Aires - Unasur zirvesi ve Cristina Kirchner ile özel toplantı[54]
    • 25 Mayıs 2010, Buenos Aires - Arjantin'de iki yüzüncü yıl kutlamalarının konuğu[54]
    • 2-3 Ağustos 2010, San Juan - Mercosur Zirvesi ve Cristina Kirchner ile özel toplantı[54]
    • 27 Ekim 2010, Buenos Aires, Néstor Kirchner'ın ölümü ve devlet cenazesi
  • Dilma Rousseff
    • 31 Ocak 2011, Buenos Aires - Resmi devlet ziyareti[55]
    • 10 Aralık 2011, Buenos Aires, Cristina Fernández de Kirchner'ın başkan olarak ikinci dönemine ilişkin yemin töreni
    • 28-29 Haziran 2012, Mendoza, 43. Mercosur Zirvesi
    • 28 Kasım 2012, Buenos Aires, Resmi ziyaret
    • 10 Aralık 2016, Buenos Aires, Mauricio Macri Başkanlık Açılışı

Arjantin Başkanı'nın Brezilya'ya son ziyaretleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Eduardo Duhalde
    • 14 Ocak 2003, Brezilya - Resmi devlet ziyareti[56]
  • Néstor Kirchner
    • 11 Haziran 2003, Brasília - Resmi devlet ziyareti[56]
    • 15-16 Mart 2004, Brasília - Resmi devlet ziyareti[57]
    • 9 Mayıs 2005, Brasília - Güney Amerika-Arap Ülkeleri Zirvesi ve Başkan Luiz Inácio Lula da Silva ile özel görüşme[58]
    • 18-19 Ocak 2006, Brasília - Resmi devlet ziyareti[59]
    • 25-26 Nisan 2006, Brasília - Luiz Inácio Lula da Silva ile başkanlık toplantısı[59]
  • Cristina Kirchner
    • 23 Mayıs 2008, Brasilia - 1. UNASUR zirvesi[60]
    • 6-8 Eylül 2008, Brasília - Resmi devlet ziyareti[61]
    • 20 Mart 2009, São Paulo - Luiz Inácio Lula da Silva ile başkanlık toplantısı[62]
    • 18 Kasım 2009, Brasília - Luiz Inácio Lula da Silva ile başkanlık toplantısı[41]
    • 29 Temmuz 2011, Brasilia, yeni Arjantin büyükelçiliği açılış töreni
    • 7 Aralık 2012, Brezilya - Dilma Rousseff ile başkanlık toplantısı
    • 14–16 Temmuz 2014, Fortaleza, 6. BRICS Zirvesi
    • 13–16 Temmuz 2015, Brasilia, 2015 Mercosur Zirvesi
  • Mauricio Macri
    • 16 Ocak 2019, Resmi Devlet Ziyareti[63]

Diplomasi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diplomatik görevler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Useful Guide for Brazilians 2011-08-24 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "Artigo Argentina" (PDF). itamaraty.gov.br. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  3. ^ Schenoni, Luis L. ""Unveiling the South American Balance" in Estudos Internacionais, 2(2): 215-232". Estudos Internacionais v. 2 n. 2 jul-dez 2015 p. 215-232 (İngilizce). 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  4. ^ Argüello, Irma; Argüello, Irma. "Brazil and Argentina's Nuclear Cooperation". Carnegie Endowment for International Peace (İngilizce). 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  5. ^ "Argentina: Rudderless" (PDF). fas.org. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  6. ^ No journalistic speculation can tarnish the strategic relation between Argentina and Brazil 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ Secretaría de Relaciones Exteriores – Objetivos estratégicos 2010-11-27 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca).
  8. ^ Relationship with Argentina shall be a priority for Rousseff, said Brazilian Foreign Minister 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 24 Şubat 2012. 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  10. ^ Vainfas, Ronaldo (Haziran 2001). "A melancolia dos historiadores". Topoi (Rio de Janeiro). 2 (2): 217-224. doi:10.1590/2237-101x002002009. ISSN 2237-101X. 
  11. ^ Hilton, Stanley E. (1985). "The Argentine Factor in Twentieth-Century Brazilian Foreign Policy Strategy". Political Science Quarterly. 100 (1): 27. doi:10.2307/2150859. ISSN 0032-3195. 
  12. ^ Hilton, Stanley E. (1979). "Brazilian Diplomacy and the Washington-Rio de Janeiro "Axis" during the World War II Era". The Hispanic American Historical Review. 59 (2): 201-231. doi:10.2307/2514412. ISSN 0018-2168. 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  13. ^ Brezilya Dış İlişkiler Bakanlığı. Resenha de Política Exterior do Brasil, nº 25, 1980, p. 54 As Relações Brasil-Argentina Durante o Governo Figueiredo (1979–1985): as etapas de um projeto necessário (p.157) 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce)
  14. ^ "Black Buck page". web.archive.org. 22 Kasım 2008. 22 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  15. ^ "IBGE Educa". IBGE - Educa (Portekizce). 6 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  16. ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 28 Nisan 2012. 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  17. ^ A Política Internacional, a Conjuntura Econômica e a Argentina de Néstor Kirchner 2012-09-23 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce).
  18. ^ a b c d A Cooperação Brasil-Argentina na área militar: da autonomia das Forças Armadas às relações estratégicas (1978–2009) 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Portekizce).
  19. ^ A política exterior: de Cardoso a Lula 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce).
  20. ^ El vecino como oportunidad 2010-11-27 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  21. ^ Argentina, Brazil to drop U.S. dollar in bilateral commercial transactions 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Xinhua.
  22. ^ Argentina, Brazil consolidate relations 2011-07-26 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. G15.
  23. ^ a b Argentina, Brazil consolidate relations 2011-07-26 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. G15.
  24. ^ Lula decreta luto de três dias e diz que Kirchner era 'fraternal amigo' 23 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Portekizce).
  25. ^ "'Our alliance with Brazil is indestructible,' Timerman says". 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  26. ^ Rousseff to make first foreign visit in Argentina 22 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Channel News Asia.
  27. ^ 'I'm here to make our relationship stronger than ever,' Rousseff 15 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Buenos Aires Herald.
  28. ^ Dilma Rousseff Makes First Trip Abroad As President to Argentina 15 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. MercoPress.
  29. ^ "Bolsonaro pediu para comparar as mortes de Brasil e Argentina. O resultado é péssimo para ele". Folha de S.Paulo (Portekizce). 14 Mayıs 2020. 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  30. ^ a b c d Gaucho vehicle data sheet 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. WarWheels.
  31. ^ a b Argentina joins Brazil’s development of military cargo aircraft 10 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. MercoPress.
  32. ^ Brazil, Argentina launch space rocket 30 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. USA Today.
  33. ^ Argentina, Brazil pledge nuclear ties[ölü/kırık bağlantı] Forbes.
  34. ^ Falklands/Malvinas: Brazil joins Argentina in criticizing UK’s "unilateral actions" 24 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Mercopress.
  35. ^ ONU convoca Reino Unido e Argentina para negociar posse das Malvinas 2011-07-16 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ministério das Relações Exteriores.
  36. ^ Cuestión Malvinas: Brasil ratificó su apoyo a los legítimos derechos Argentinos de soberanía sobre las Islas 2010-11-27 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ministerio de Relaciones Exteriores, Comercio Internacional y Culto.
  37. ^ a b Brazil attacks UN over Falklands stand-off 16 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Times Online.
  38. ^ Unasur unable to agree on secretary; closes all ports to ‘illegal’ Malvinas flagged vessels 16 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Mercopress.
  39. ^ Falklands ship ban by Brazil 4 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Express.co.uk.
  40. ^ Jobim diz que veto a navio britânico vindo das Malvinas é padrão 22 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Terra.com.br.
  41. ^ a b c Cronologia das Relações Bilaterais 2011-07-16 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ministério das Relações Exteriores.
  42. ^ "Brazil: Trade Statistics". globaledge.msu.edu (İngilizce). 12 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  43. ^ "The Difficulties Facing Brazil's New Export Plan". Stratfor (İngilizce). 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  44. ^ Intercâmbio Comercial Brasileiro – Argentina 29 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. SECEX. (Portekizce).
  45. ^ a b c "Argentina: Rudderless" (PDF). fas.org. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  46. ^ "'y luego visitará la República Argentina en la mecánica, que hemos adoptado desde la gestión que comenzó con mi mandato, que son precisamente reuniones cada seis meses, donde monitoreamos todas y cada una de las políticas'". 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  47. ^ a b Viagens Internacionais do Presidente da República/2003 2010-07-02 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  48. ^ Viagens Internacionais do Presidente da República/2004 2010-07-02 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  49. ^ a b Viagens Internacionais do Presidente da República/2005 2010-07-02 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  50. ^ a b Viagens Internacionais do Presidente da República/2006 2010-07-02 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  51. ^ a b Viagens Internacionais do Presidente da República/2007 2010-07-03 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  52. ^ a b c Viagens Internacionais do Presidente da República/2008 2010-07-03 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  53. ^ a b Viagens Internacionais do Presidente da República/2009 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  54. ^ a b c Viagens Internacionais do Presidente da República/2010 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  55. ^ Brazil's Rousseff signs energy accords in Argentina 23 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Reuters Africa.
  56. ^ a b Chefes de Estado e de Governo recebidos pelo Presidente Lula 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  57. ^ Chefes de Estado e de Governo recebidos pelo Presidente Lula 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  58. ^ Chefes de Estado e de Governo recebidos pelo Presidente Lula 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  59. ^ a b Chefes de Estado e de Governo recebidos pelo Presidente Lula 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  60. ^ Cristina Fernández participa de la cumbre de Unasur 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Página/12.
  61. ^ Chefes de Estado e de Governo recebidos pelo Presidente Lula 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  62. ^ Chefes de Estado e de Governo recebidos pelo Presidente Lula 2011-07-06 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Presidência da República.
  63. ^ "All Smiles in Brasilia as Macri and Bolsonaro Reset Relationship". Bloomberg.com (İngilizce). 16 Ocak 2019. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arjantin-Brezilya_ilişkileri&oldid=30908967" sayfasından alınmıştır